သံေတြနဲ႔ Conflict of Interest

ေနာ္ေဝ သံအမတ္ေဟာင္း Katja Nordgaard ကို ၂၀၁၀ ဝန္းက်င္မွာ စၿပီး ဘန္ေကာက္မွာ ေတြ႔ခဲ့ဖူးပါတယ္။ သူနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပထမဆံုးရတဲ့ Impression ကေတာ့  ျမန္မာျပည္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သူဟာ ဘာမွ သိပ္မသိပါဘူး။

အထူးသျဖင့္ ႐ႈပ္ေထြးနက္နဲတဲ့ တိုင္းရင္းသား ပဋိပကၡေတြနဲ႔ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြ အေၾကာင္းကို ေျပာရင္ သူ႔ရဲ႕ ေလ့လာမႈဟာ တိမ္ တယ္ ဆိုတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာျပည္ အေပၚမွာေတာ့ စိတ္ဝင္စားတာကေတာ့ အေသအခ်ာ ပါပဲ။

အဲဒီ အခ်ိန္ေတြမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံတကာက ျပစ္တင္႐ႈတ္ခ်ၿပီး ျပည္သူျပည္သားေတြ ေအာ့ႏွလံုးနာတဲ့ စစ္အစိုးရ (အခုေတာ့ မဲလိမ္ၿပီး တက္လာတဲ့ အရပ္သားအစိုးရ) အုပ္စိုးေနတဲ့ အခ်ိန္ကာလ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရႊဝါေရာင္ သံဃာ့ အေရးအခင္းနဲ႔ နာဂစ္ ဆိုင္ကလုန္း မုန္တိုင္း အရွိန္ေတြရဲ႕ လႈပ္ခတ္မႈေတြက ဘန္ေကာက္ သံတမန္ေလာကမွာ အႀကီးအက်ယ္ ရွိေနပါေသးတယ္။


ဧရာဝတီ မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာ ေအာင္ေဇာ္
Katja Nordgaard အေၾကာင္းကို ေျပာရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ မၾကာခင္က Telenor ဆက္သြယ္ေရး ကုမၸဏီႀကီးက ဒီႏွစ္မွာ သံအမတ္တာဝန္ ကေန အၿငိမ္းစားယူခဲ့ၿပီျဖစ္တဲ့ သူ႔ကို ကုမၸဏီႀကီးရဲ႕ ထိပ္တန္း(Top Executive) ေနရာကို ေပးခဲ့လို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသတင္းကို ေမလ ၁၆ ရက္ေန႔မွာ Telenor က ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာအတိုက္အခံေတြ၊ ျမန္မာ့အေရး လႈပ္ရွားသူမ်ားနဲ႔ ဧရာဝတီသတင္းဌာနက Telenor ကုမၸဏီႀကီးကိုေရာ၊ ေနာ္ေဝ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးဌာနကိုပါ ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ ပါတယ္။ အက်ိဳးစီးပြား ပဋိပကၡ(Conflict of Interest) ရွိ၊ မရွိ ဆိုတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

တယ္လီေနာ ေျပာေရး ဆိုခြင့္ရွိသူ Glenn Mandelid ကေတာ့ တယ္လီေနာ ကုမၸဏီႀကီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လုပ္ကိုင္ခြင့္ လိုင္စင္ ရခဲ့ တာဟာ တယ္လီေနာရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ႀကိဳးစားမႈ ေဒသတြင္းမွာထားတဲ့ ကုမၸဏီရဲ႕ နာမည္ေကာင္းနဲ႔ အေတြ႔အႀကံဳေတြ အေပၚမွာ ရင္းႏွီးၿပီး ရခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္လို႔ ဧရာဝတီက ေမးျမန္းတာကို ေျဖခဲ့ပါတယ္။

ဧရာဝတီ သတင္းဌာနက ေမးတဲ့ ေမးခြန္းကိုေတာ့ ေနာ္ေဝႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးဌာနက Katja Nordgaard ရဲ႕ တယ္လီေနာက ရာထူးအသစ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဝန္ႀကီးဌာနက စူးစမ္းေလ့လာမႈေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း၊ Katja Nordgaard ရဲ႕ ပူးေပါင္းမႈကိုလည္း ရခဲ့ေၾကာင္း၊ ဒီလို တယ္လီေနာရဲ႕ ရာထူးသစ္ကို လက္ခံခဲ့တာဟာ သံအမတ္ ရာထူးကို ႏုတ္ထြက္ၿပီးမွ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ဝန္ႀကီး ဌာနရဲ႕ က်င့္ဝတ္ (ethic) ကို မခ်ိဳးေဖာက္ေၾကာင္း၊ Conflict of Interest လည္း မရွိေၾကာင္း တံု႔ျပန္ခဲ့ ပါတယ္။

Katja Nordgaard ကိုယ္တိုင္ ဧရာဝတီကို အီးေမးလ္နဲ႔ ျပန္ဆိုတဲ့ အေျဖကေတာ့ သူ႔အေနနဲ႔ ရာထူးအသစ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံ တည္းကို မဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံေပါင္ ၁၂ ႏိုင္ငံကို Cover လုပ္ရမွာ ျဖစ္ၿပီး ထိုင္းႏိုင္ငံလည္း ပါပါတယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ Katja Nordgaard အေျဖမွာေတာ့ ၂၀၁၂ တယ္လီေနာနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရ ေတြ႔ဆံုပြဲမွာ သူက ပါဝင္ခဲ့ေပမယ့္ သူက တယ္လီေနာ လိုင္စင္ရဖို႔ကို ကူညီဖို႔မွာ လံုးဝပါဝင္ျခင္း မရွိပါဘူးလို႔ ျပန္ၾကားခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ေနာ္ေဝသံအမတ္ကို ၂၀၁၃ ႏိုဝင္ဘာလ ညအထိ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ ပါတယ္။ ဒီႏွစ္ ဩဂုတ္လ ၄ ရက္မွာ တယ္လီေနာရဲ႕ တာဝန္ကို စတင္ထမ္း ေဆာင္ေတာ့မယ္ လို႔ သိရပါတယ္။

ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ လႈပ္ရွားမႈကို ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ ကူညီခဲ့တဲ့ ေနာ္ေဝဟာ ၂၀ဝ၈ ေနာက္ပိုင္း ေလာက္က စၿပီး စစ္အစိုးရဘက္ကို ယိမ္းခဲ့တာလို႔ ျပည္တြင္းျပည္ပ အတိုက္အခံေတြ ေလ့လာသူေတြက သံုးသပ္ပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ တတိယအုပ္စု ဆိုတာလည္း စတင္ၿပီး ေပၚေပါက္လာၿပီ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ အဲဒီ အုပ္စုက လူေတြဟာ စစ္အစိုးရဘက္ကို ပါတဲ့သူေတြ ျဖစ္သလို ဘန္ေကာက္ကို မၾကာခဏ လာၿပီး သံတမန္ေတြကို လာေရာက္ ျဖားေယာင္းေသြးေဆာင္ သိမ္းသြင္းတဲ့ ကာလလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ တတိယ အုပ္စုကေတာ့ အခုဆိုရင္ Myanmar Peace Center (MPC) ကို ေထာင္ထားၿပီး လူႀကီး အမ်ားစုဟာ သမၼတရဲ႕ အႀကံေပးေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာ္ေဝနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေနာက္ အျငင္းပြားဖြယ္ ကိစၥတခုကေတာ့ ဒုႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးေဟာင္း Torgeir Larsen နဲ႔ ေနာ္ေဝရဲ႕ Statoil ပါဝင္ပတ္သက္မႈပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Torgeir Larsen ဟာ ဒုႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးတာဝန္ကို ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္ ၂၀၁၂ ဝန္းက်င္ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို လာေရာက္ လည္ပတ္ခဲ့ၿပီး ေနာ္ေဝ Statoil ေရနံ ကုမၸဏီအတြက္ အႀကီးအက်ယ္ ေၾကာ္ျငာေတြ လုပ္ခဲ့တယ္ လို႔ ေနာ္ေဝ သတင္းစာေတြက ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ၾက ပါတယ္။

ဒီႏွစ္မွာေတာ့ Statoil ကုမၸဏီဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကမ္းလြန္ေရနံနဲ႔ သဘာဝဓာတ္ေငြ႕လုပ္ကြက္ AD-10 မွာ စတုရန္း ကီလိုမီတာ ၉၀ဝ၀ ရွိတဲ့ လုပ္ကြက္ရဲ႕ ၆၇ ရာခိုင္ႏႈန္းကို အေမရိကန္ Conoco Philips နဲ႔ ဖက္စပ္လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနရာကေတာ့ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္မွာ ျဖစ္ၿပီး ကမ္းလြန္ေရနံ ရွာေဖြေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

Torgeir Larsen ဟာ သူ႔ရဲ႕ခရီးစဥ္အတြင္း ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ တိမ္းေရွာင္ေနရတဲ့ ကရင္ဒုကၡသည္ ေတြနဲ႔ ဓာတ္ပံု တြဲ႐ိုက္ခဲ့ၿပီး Publicity လုပ္ခဲ့တာကို ကရင္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြက ေဝဖန္ခဲ့သလို ေနာ္ေဝအစိုးရက MPSI ေခၚ Myanmar Peace Support Initiative ကို ေငြေၾကးကူညီ ေထာက္ပံ့ခဲ့တာ ေတြကိုလည္း ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာ စစ္အာဏာရွင္ အစိုးရ ဘဝေဟာင္းကတည္းက ေဘာင္းဘီခြ်တ္မယ့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးတခ်ိဳ႕နဲ႔ ေနာ္ေဝဟာ တဖက္နဲ႔ တဖက္ မ်က္စပစ္ေနခဲ့ၾကတယ္ ဆိုတာ ေပၚလြင္ပါတယ္။

ေနာ္ေဝသံအမတ္ေတြ အပါအဝင္ သံတမန္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႔ သိကြ်မ္းရင္းႏွီးခဲ့ဖူးတဲ့ က်ေနာ္ဟာ သံတမန္ မဆန္ဘဲနဲ႔ ရင့္ရင့္ သီးသီး ဆက္ဆံတတ္တဲ့ ေနာ္ေဝသံတမန္ တဦးကိုလည္း ေတြ႔ခဲ့ဖူးပါတယ္။

သူကေတာ့ အခု ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ေနာ္ေဝသံအမတ္ မလာခင္အထိ ရန္ကုန္က ေနာ္ေဝသံ႐ံုးမွာ သံ႐ံုးယာယီ တာဝန္ခံ (Charge’ d’Affaires) လုပ္ခဲ့တဲ့ Arne Jan Flolo ပါပဲ။ ၂၀ဝ၈-၂၀ဝ၉ ကတည္းက “ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ေတာ့မယ္ ဆိုတာကို စၿပီး သိခဲ့တာ ငါတို႔ကြ” လို႔ ေျပာဖူးတာ ကေတာ့ သူပါပဲ။

ေနာ္ေဝဟာ မႏွစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ ပါရီကလပ္ (Paris Club) ေပၚမွာ တင္ေနတဲ့ ေၾကြးၿမီေတြကို ဂ်ပန္နဲ႔ ေပါင္းၿပီး ေပးေလ်ာ္ခဲ့ ပါတယ္။ ျမန္မာက ပါရီကလပ္အေပၚ ေပးဆပ္ရမယ့္ အေၾကြးက ေဒၚလာ ၅ ဘီလီယံေက်ာ္ ျဖစ္ပါတယ္။

ပါရီကလပ္ဆိုတာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၉ ႏိုင္ငံပါဝင္တဲ့ Creditor အုပ္စုျဖစ္ပါတယ္။ ေနာ္ေဝက ျမန္မာႏိုင္ငံေပၚမွာ ထားတဲ့ စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ေစာေစာစီးစီး ပယ္ဖ်က္ခဲ့ၿပီး ေနာ္ေဝကုမၸဏီေတြ အလံုးအရင္းနဲ႔ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ဖို႔ကို လမ္းဖြင့္ေပးခဲ့ ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ေဆာင္မႈ ပေရာဂ်က္ေတြမွာ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ ကူညီခဲ့ပါတယ္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ဟာ ေနာ္ေဝကို ထုတ္ေဖာ္ၿပီးေတာ့ ခ်ီးက်ဴး ေက်းဇူးတင္ခဲ့ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္လည္း Telenor ရခဲ့တာ မဆန္းဘူးလို႔ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ (တယ္လီေနာနဲ႔ အူရီဒူးလို ႏိုင္ငံတကာ ကုမၸဏီႀကီး ေတြလို ျမန္မာအစိုးရက ေရြးခ်ယ္ ခဲ့တာဟာလည္း မွန္ကန္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္လို႔ သံုးသပ္သူေတြ အမ်ားအျပား ရွိၾကပါတယ္)။

ဒါေပမယ့္ အခု ေနာ္ေဝက သတင္းစာေတြေရာ ဧရာဝတီကပါ ေမးခြန္းထုတ္ ေနတာကေတာ့ Public Service မွာ အစိုးရဝန္ထမ္း လုပ္ေနသူေတြရဲ႕ Conflict of Interest ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္ ကာလမွာ သူတို႔ရဲ႕ ရာထူးအရွိန္ အဝါေတြကို အသံုးခ်ၿပီး သူတို႔ရဲ႕ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားအတြက္ ဘာေတြကို လုပ္ခဲ့တာလဲ ဆိုတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

သံအမတ္ေတြ အၿငိမ္းစားယူၿပီးရင္ Private Sector ကို ကူးၾကတာ ဓမၼတာ ထံုးတမ္းစဥ္လာလို ျဖစ္ေနေတာ့ လက္ရွိ တာဝန္ ထမ္း ေဆာင္ ေနဆဲ လိုက္နာရမယ့္ က်င့္ဝတ္ေတြကို မသိေသးဘဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ သိသိႀကီးပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ခ်ိဳးေဖာက္ၿပီး မိမိရဲ႕ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား အတြက္ ဘာေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုး ေမးခြန္းထုတ္ခံရသူကေတာ့ ျမန္မာ့အေရးမွာ ဒီမိုကေရစီ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ အမ်ိဳးသား ရင္ၾကားေစ့ေရးကို တတြတ္တြတ္ ေျပာခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံတကာ စင္ျမင့္မွာေရာ၊ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး ဇာတ္ခံုမွာပါ ပါဝင္ ကျပခဲ့သူ အာရွနဲ႔ ပစိဖိတ္ ေရးရာ အေမရိကန္ လက္ေထာက္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ကာ့တ္ကမ္းဘဲလ္ (Kurt Campbell) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

သူ႔ရဲ႕ Hight Profile ျဖစ္တဲ့ ျမန္မာခရီးစဥ္ေတြနဲ႔ ျမန္မာျပည္ အေပၚထားတဲ့ သမၼတ အိုဘားမားရဲ႕ Policy ေတြကို ထုတ္ျပန္ရသူ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ကာ့တ္ ကမ္းဘဲလ္ကို သိတဲ့သူေတြ မ်ားပါတယ္။

သူ႔ကို ျမန္မာႏိုင္ငံေရးရာ မူဝါဒ အဓိကပံုသြင္းသူ(Policy Chief Architect) အျဖစ္ ႏိုင္ငံတကာ သတင္းစာေတြက တင္စား ေခၚေဝၚၾကပါတယ္။ ၂၀၁၃ ေဖေဖာ္ဝါရီလ အထိ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးဌာနမွာ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ ပါတယ္။

ကာ့တ္ ကမ္းဘဲလ္ဟာ လက္ေထာက္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးက ထြက္ၿပီး စင္ကာပူမွာ အေျခစိုက္တဲ့ The Asia Group ကို ေထာင္ခဲ့ ပါတယ္။ ၂၀၁၃ ေမလမွာေတာ့ The Asia Group က ရန္ကုန္ေလဆိပ္ အဆင့္ျမႇင့္ တည္ေဆာက္ေရး အတြက္ ေလွ်ာက္တဲ့ ကုမၸဏီ ထဲမွာ ပါခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚလာသန္း တေထာင္တန္ ပေရာဂ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၁၂ တုန္းက တာဝန္ထမ္းေဆာင္ဆဲ ကာ့တ္ ကမ္းဘဲလ္ဟာ အေမရိကန္ အစိုးရအေနနဲ႔ ျမန္မာအေပၚမွာ ထားတဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ဆိုင္ရာ တားျမစ္ခ်က္ (Investment ban) ကို ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ အေမရိကန္ ကုမၸဏီ ေတြ ဝင္ၿပီး စီးပြားေရး လုပ္ခြင့္ရေအာင္ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာလည္း ႏိုင္ငံတကာ သတင္းစာေတြက ကာ့တ္ ကမ္းဘဲလ္ကို ဝိုင္းၿပီးေဝဖန္ ေမးခြန္းထုတ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကာ့တ္ ကမ္းဘဲလ္ ဟာ ဝန္ႀကီးရာထူးက အနားယူၿပီး ကုမၸဏီေထာင္တာ ျမန္မာျပည္နဲ႔ မဆိုင္ပါ။ သူ႔ကုမၸဏီက အာဖရိကမွာ သြားၿပီး ရင္းနီးျမႇဳပ္ႏွံမယ္ ဆိုရင္လည္း ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်င့္ဝတ္အရ ေမးခြန္းထုတ္ၾကမွာ မဟုတ္ပါ။

ဒါေပမယ့္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ Chief Architect အျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့သူက တာဝန္က ႏုတ္ထြက္ၿပီးတာနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ ကုမၸဏီ အသစ္စက္စက္ က ေဒၚလာသန္း တေထာင္တန္ ပေရာဂ်က္ကို ေလွ်ာက္တာက ျပႆနာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ မေပးခဲ့ပါဘူး။ Conflict of Interest ျဖစ္တာ မျဖစ္တာေတာ့ နားလည္၊ မလည္ မသိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာ အစိုးရကေတာ့ မေပးလိုက္ပါဘူး။

The Irrawaddy's Blog