သတိထားရမည့္ ေတာင္ေပၚဆူနာမီ

ခ်င္းေတာင္တန္းတစ္ေနရာတြင္ ဆည္ကဲ့သို႔ျဖစ္ေနေသာ ေရကန္တစ္ခု ႐ုတ္တရက္က်ိဳးက်ရာမွ ေက်းရြာတစ္ရြာ ရြာလံုးကၽြတ္ေမ်ာပါသြားၿပီးေနာက္ ေဒသတြင္း ၌ ေတာင္ေပၚဆူနာမီကဲ့သုိ႔ သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္ သတိေပး ေခါင္းေလာင္းသံ ထိုးရန္ လိုၿပီျဖစ္ ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက တပ္ လွန္႔လိုက္ပါၿပီ။

ခ်င္းျပည္နယ္ တြန္းဇံၿမိဳ႕ နယ္ရွိ တီြခိန္ဇန္(ေခၚ) ဟားခါးေလးေက်းရြာမွာ ရြာ၏အေပၚပုိင္း ေတာင္ေပၚေရကန္တစ္ခု ၾသဂုတ္ ၂၇ ရက္က က်ိဳးက်ကာ ရႊံ႕ႏြံေရစီး အရွိန္ေၾကာင့္ ရြာလံုးကၽြတ္ေမ်ာ ပါသြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ တစ္ရြာ လံုးကို ဖ်က္ဆီးပစ္မည့္ ရႊံ႕ႏြံမ်ား အလံံုးအရင္းျဖင့္မလာမီ ေတာင္ က်ေရဆင္းလာသည္ကို သတိ ထားေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့ေသာ ေၾကာင့္ လူမ်ားအခ်ိန္မီ ေရွာင္ တိမ္းႏိုင္ခဲ့ၿပီး ေသဆံုးသူမရွိိခ့ဲေပ။ သို႔ေသာ္ ေတာင္ေပၚမွ အရွိန္ျပင္း ျပင္းလိမ့္ဆင္းလာသည့္ ရႊံ႕ႏြံမ်ား က ရြာထဲရွိ အိမ္မ်ားအားလံုးကို ေျခမြဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္ပါသည္။
‘‘ေတာင္ေပၚ ေရကန္ႀကီး ေျမၿပိဳမႈျဖစ္ၿပီး က်ိဳးက်တယ္။ ရြာလံုးကၽြတ္ေမ်ာသြားတယ္ဆိုေတာ့ ေတာင္ေပၚ ဆူနာမီလို႔ ေျပာလုိ႔ရတယ္။ ဒီအႏၲရာယ္ကို သတိထားဖို႔လိုတယ္’’ဟု မိုးေလ၀သပညာရွင္ ေဒါက္တာထြန္းလြင္ က ေျပာသည္။
ဟားခါးေလးေက်းရြာျဖစ္ စဥ္ကုိ အခ်ိန္ျပည့္ေလ့လာေနခဲ့ သည့္ သစ္ေတာဦးစီးဌာန၊ ၫႊန္ ၾကားေရးမွဴး(အၿငိမ္းစား) ဦးေမာင္ေမာင္သန္းက လက္ရွိအခ်ိန္သည္ ခ်င္းေတာင္တန္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ ေဒသမ်ား၌ ေတာင္ေပၚေရကန္ (Landslide Dam) ၿပိဳက်ႏုိင္သည့္ အႏၲရာယ္ ကုိ အခ်ိန္မီ သတိေပးရန္လိုသည္ ဟု စိုးရိမ္တႀကီးေထာက္ျပသည္။
‘‘ေၾကာက္စရာပဲ။ ဒီေလာက္ ႀကီးတဲ့ ေရအုိင္ႀကီးက ေရလံုး၀ မစီးေတာ့ဘူး’’ဟု ဦးေမာင္ေမာင္ သန္းက ခ်င္းေတာင္တန္းတစ္ေန ရာကို ၿဂိဳဟ္တုမွ ႐ုိက္ယူထားသည့္ ဓာတ္ပုံတစ္ပံုကို ကြန္ပ်ဴတာမွ တစ္ဆင့္ ၾကည့္ရင္းေျပာလုိက္ သည္။
ၿဂိဳဟ္တုဓာတ္ပံုအရ ခ်င္းျပည္နယ္ႏွင့္ ထိစပ္ေနသည့္ ကေလးၿမိဳ႕နယ္အထက္ မိုင္ ၃၀ ခန္႔အကြာတြင္ ရႊံ႕ႏြံေရစီးျဖစ္ေစ ႏုိင္သည့္ ေျမသားတမံ(Landslide Dam) တစ္ခု ျဖစ္ေနႏုိင္သည္ဟု သံသယရွိေၾကာင္း ၎က ရွင္းျပ သည္။ ေျမသားတမံံကဲ့သုိ႔ Landslide Dam မွာ ေတာင္ေပၚတြင္ မူလစီးေနေသာေခ်ာင္းမွာ ေျမၿပိဳ ပိတ္ဆုိ႔သြားၿပီး မုိးသည္းထန္စြာ ရြာခ်ိန္တြင္ က်ဳိးေပါက္ကာ အရွိန္ အဟုန္ျဖင့္ စီးဆင္းေသာေၾကာင့္ အႏၲရာယ္ႀကီးသည္။
ေဒသခံမ်ားကလည္း ၎ တို႔ေဒသတြင္ ယခင္ႏွစ္မ်ားက ပံုမွန္စီးေနသည့္ ေဒသအေခၚ ေျမာင္းေခ်ာင္းမ်ားမွာ ေရစီးေႏွးေနၿပီး  ေတာလိုက္မုဆိုးမ်ားကလည္း အေပၚပိုင္းတြင္ ဆည္ကဲ့သုိ႔ ေရကန္ႀကီးတစ္ခုျဖစ္ေနသည္ကုိ ျမင္ခဲ့ရသည္ဟု ေျပာေနၾကေသာေၾကာင့္ စိုးရိမ္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ အကယ္၍ေတာင္ေပၚတြင္ ဆည္ကဲ့သုိ႔ ေတာင္ေပၚေရကန္ႀကီးတစ္ ခုျဖစ္ေနၿပီး က်ိဳးက်ပါက ေအာက္ ဘက္ရွိ ရြာမ်ားမွာ ဟားခါးေလး ေက်းရြာကဲ့သို႔ အႏၲရာယ္ႏွင့္ ရင္ ဆုိင္ရဖြယ္ရွိေနသည္။
ေဒသခံမ်ား၏ အသက္အိုး အိမ္ကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္သည့္ အေနျဖင့္     ေတာင္က်ေခ်ာင္း ေအာက္ဘက္ရွိ ေျမျပန္႔ေဒသ ေက်းရြာမ်ားကုိ သတိေပးထား သင့္သလိုအနီးဆံုးရွိေနသည့္ ကုန္းျမင့္ေဒသမ်ားကို ႀကိဳတင္ရွာ ေဖြထားရန္ႏွင့္ ညဘက္ကင္းခ် အိပ္ျခင္းမ်ိဳး စီစဥ္ထားရန္လိုသည္ ဟု ဦးေမာင္ေမာင္သန္းက ေျပာ သည္။ ၎တို႔အေနျဖင့္ႏုိင္ငံတ ကာမွ ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ခ်ိတ္ဆက္ ကာ ထိုင္ရာမထခန္႔မွန္းေပးေနရ ေသာေၾကာင့္ မည္မွ်အႏၲရာယ္ ႀကီးေနေၾကင္း ေျပာရန္ေစာေသး ေသာ္လည္း ထိုေနရာကုိ ရဟတ္ ယာဥ္သံုး၍ ေ၀ဟင္မွ ေလ့လာ သင့္သည္ဟု အစိုးရအား တိုက္ တြန္းထားသည္။
ခ်င္းတုိင္းရင္းသားတို႔၏ တန္ဖိုးထားအားကိုးရာဇာတိခ်က္ ေႂကြေမြးရပ္ေျမခ်င္းေတာင္တန္းႀကီးသည္ သစ္ေတာျပဳန္းတီးျခင္း ႏွင့္ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္ျခင္း ဒဏ္ကို မခံႏုိင္သည့္အဆံုး သမုိင္း တစ္ေလွ်ာက္ အဆိုးရြားဆံုး ေျမ ၿပိဳမႈကို ၿပီးခဲ့သည့္ ဇူလိုင္ကုန္ႏွင့္ ၾသဂုတ္လဆန္းက ခံစားခဲ့ရပါ သည္။ ခ်င္းျပည္နယ္ ၿမိဳ႕ေတာ္ ဟားခါးတြင္ အဆိုးရြားဆံုးခံစား လိုက္ရၿပီး အိမ္ေျခရာႏွင့္ခ်ီ ၿပိဳ က်ပ်က္စီးကာ ၿမိဳ႕ေနရာကုိ ေရႊ႕ ေျပာင္းေပးရေတာ့မည္အထိ သ ဘာ၀ေဘးဒဏ္ခံခဲ့ရသည္။ ထို အေျခအေနဆုိးကို ျပန္လည္ထူ ေထာင္ရန္ခ်င္း အရပ္ဘက္အဖဲြ႕ အစည္းမ်ားႏွင့္ ပညာရွင္မ်ား၊ အစိုးရအဖဲြ႕တို႔ ေခါင္းခ်င္းဆုိင္အ ေျဖရွာေနစဥ္မွာပင္ ဟားခါးေလး ေက်းရြာျဖစ္စဥ္ ထပ္မံႀကံဳေတြ႕ခဲ့ ရျခင္းျဖစ္သည္။
ရြာအတြင္း အိမ္ေျခ ၅၉ လံုး ရွိသည့္အနက္ အိမ္ ၃၀ ေက်ာ္ ေမ်ာပါသြားခဲ့သည္။ ေဒသခံရြာ သားသံုးရာေက်ာ္ နီးစပ္ရာကုန္း ျမင့္ေပၚသုိ႔ အသက္လုေျပးခဲ့ရ သည္။ ေတာင္ေပၚမွ ရႊံ႕ႏြံမ်ားႏွင့္ အတူ လူႏွစ္ေယာက္ဖက္၊ သံုး ေယာက္ဖက္စာရွိသည့္ သစ္လံုးႀကီးမ်ားပါ ေမ်ာပါလာခဲ့ၿပီး ထို သစ္လံုးႀကီးမ်ားအရွိန္ေၾကာင့္ ရြာ ထဲမွအိမ္မ်ား ေမ်ာပါပ်က္စီးခဲ့ျခင္း ဟု ဟားခါးေလးရြာသို႔ အေစာဆံုး ေရာက္သြားခဲ့သူမ်ားအနက္  ကေလးလြင္ျပင္    ေရေဘးကူညီ ေထာက္ပံ့ေရးအဖဲြ႕မွ ကုိသန္႔ဇင္လင္းကေျပာသည္။
‘‘႐ုတ္တရက္ႀကီး သူတို႔ ရင္ဆုိင္လိုက္ရတာ’’ဟု ကုိသန္႔ဇင္လင္းက ေျပာသည္။
အလားတူေျမ သားတမံမ်ား ခ်င္းေတာင္တန္းေပၚတြင္ ရွိေန ႏုိင္ေသးၿပီး အေရအတြက္ကုိမူ ႏုိင္ငံတကာမွ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ မ်ား၏ အကူအညီျဖင့္ အတည္ျပဳရန္ ႀကိဳးစားေနသည္ဟု ဦးေမာင္ေမာင္သန္းက ေျပာသည္။ ယခုႏွစ္ကဲ့သုိ႔ မိုးမ်ားသည့္ ကာလတြင္ ေျမသားတမံမ်ား   က်ိဳးက်မည့္ အႏၲရာယ္မွာ ခ်င္းျပည္နယ္အျပင္ ေဒသခ်င္းထိစပ္ေနသည့္ ကေလးၿမိဳ႕အတြက္ပါ သတိထားေစာင့္ၾကည့္ရန္ လိုအပ္ေနသည္ဟု ၎ က အႀကံျပဳသည္။
ဟားခါးၿမိဳ႕လူမႈကယ္ဆယ္ ေရးေကာ္မတီမွ နီက်ံဳးထန္က လည္း ဟားခါးၿမိဳ႕အေပၚဘက္ တြင္ ေျမသားတမံကဲ့သို႔ ေရကန္ ႀကီးသံုးကန္ရွိေနၿပီး မိုးမ်ားေသာ ေၾကာင့္ က်ိဳးက်မည္ကုိ စုိးရိမ္ သည္ဟု ေျပာသည္။ ဇာေရဘြယ္၊ ေနာရ္ဆြ(အထီး)ႏွင့္ ေနာရ္ဆြ (အမ) ဟူ၍ အမည္ေပးထားသည့္ ယင္းေရကန္သံုးကန္မွာ စက္တင္ ဘာလအတြင္း မိုးအမ်ားဆံုးရြာ သြန္းဖြယ္ရွိေသာေၾကာင့္ အခ်ိန္မီ ေဖာက္ခ်ထားရန္ လုိအပ္ေနသည္ ဟုလည္း အစုိးရအား သတင္း စကားပါးသည္။
အဆိုးရြားဆံုး သဘာ၀ေဘး ဒဏ္ကုိ ရင္ဆုိင္ထားရသည့္ ခ်င္း ျပည္နယ္ေဒသခံမ်ားအား ျပန္ လည္ထူေထာင္ေရးအပိုင္းအစိုးရ ဘက္က အရွိန္ျမႇင့္ေပးေစခ်င္သ လို ျဖစ္လာႏုိင္သည့္ သဘာ၀ေဘး အႏၲရာယ္မ်ားအတြက္လည္း ျပည့္စံုလံုေလာက္ေသာ သတင္း အခ်က္မ်ား ေပးသင့္သည္ဟု ခ်င္းအရပ္ဘက္အဖဲြ႕အစည္းမ်ား က အစုိးရအား တိုက္တြန္းသည္။
‘‘အစိုးရဘက္ကေတာ့ အခ်ိန္နဲ႔တစ္ေျပးညီ ကူညီေထာက္ပံ့မႈေတြ ေပးႏုိင္ရင္ေကာင္းမယ္။ ေနာက္ဆံုး အဆံုးစြန္ဆံုး ၾကက္ ေျခနီအင္အားေတြ ပို႔ေပးတာမ်ိဳး ေပါ့ေနာ္။ ခ်င္းျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ သူေတြအတြက္ကေတာ့ စိတ္ခ် လိုက္လို႔မရေသးဘူးေပါ့’’ဟု ျပည္ေထာင္စု အင္စတီက်ဴ႕ဒ္မွ သုေတသီပညာရွင္ မိုင္ဧကရီက ေျပာသည္။
ေတာင္ငူတကၠသုိလ္ ဘူမိ ေဗဒဌာန လက္ေထာက္ကထိက ေဒါက္တာစိုးမင္းက ခ်င္းေတာင္ အေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဘူမိ ေဗဒအခ်က္အလက္မ်ားကို ရွင္း ျပကာ လက္ရွိရာသီဥတု အေျခအ ေနအရ ေဒသခံမ်ား၏ အသက္ အႏၲရာယ္လံုၿခံဳေရးအတြက္ သတိ ထားသင့္သည့္ အခ်ိန္ျဖစ္သည္ ဟု ေျပာသည္။ ခ်င္းေတာင္တန္း မွ ေက်ာက္အမ်ိဳးအစားမွာ အျခား ေဒသေတာင္တန္းမ်ား၏ ေက်ာက္ သားႏွင့္မတူဘဲ က်ိဳးေၾကလြယ္ ကာ မိုးသည္းထန္စြာရက္ဆက္ ရြာပါက ေတာင္ေပၚမွေရကန္မ်ား ၏ ႀကံ႕ခိုင္မႈ စုိုးရိမ္ရသည္ဟု ေျပာသည္။
‘‘ဘူမိေဗဒသေဘာတရားအ  ရ ခ်င္း႐ုိးမနဲ႔ ရွမ္း႐ုိးမက ေတာ္ ေတာ္ကြာတယ္ဗ်။ ခ်င္းမွာက လွ်ိဳေတြ၊ေျမာင္ေတြနဲ႔၊ေတာင္ေတြ ကလည္း မတ္တယ္။ တြန္႔ေခါက္ ေတာင္တန္းဗ်။ ေအာက္ခံ ေက်ာက္ေတြက က်ိဳးေၾကလြယ္ တယ္။ ကၽြတ္ဆတ္တယ္။ ရွမ္းက အဲဒီလိုမရွိဘူး။ ၿပိဳေတာ့ၿပိဳေနတာ ပဲ။ ႏွစ္တုိင္း လူေတြမသိခဲ့တာ။ အဲဒီလိုၿပိဳလို႔လည္း ေတာင္ေပၚမွာ ေရေလွာင္ကန္ေတြျဖစ္၊ အဲဒီကန္ ေတြက က်ိဳးက်ေတာ့ လူရွိတဲ့ ေနရာေတြ ဒုကၡေတြ႕တာေပါ့။ အခုက လူရွိတဲ့ေနရာလာၿပိဳေန တာ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ စိုးရိမ္တာက ေတာင္က်ေခ်ာင္းေရေတြေပါ့ ဗ်ာ။ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ျဖစ္လာႏုိင္တဲ့ သဘာ၀ေဘးဆုိေတာ့ေလ။ မိုး ေကာင္းလာၿပီဆုိတာနဲ႔ ေတာင္ ေစာင္းေနရာေတြကေန စိတ္ခ်ရ တဲ့ ေနရာေတြကို ယာယီေရႊ႕ ေျပာင္းေနထိုင္တာမ်ဳိးေတြ လုပ္ သင့္တယ္’’ဟု ေဒါက္တာစိုးမင္း ဆုိသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ ေျမငလ်င္ေကာ္မတီ ဒုတိယဥကၠ႒ ဦးစိုးသူရထြန္း ကလည္း ေတာင္ေပၚမွ Lan-dslide Dam မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေရးအတြက္ ယခုကဲ့သို႔ အႀကံျပဳသည္။‘‘ကုိယ့္၀န္းက်င္မွာရွိတဲ့ျမစ္ ေတြ၊ ေခ်ာင္းေတြ ေရစီးနည္းသြား တာ၊ ေရမစီးေတာ့တာေတြရွိ၊ မရွိ ကုိ အၿမဲေစာင့္ၾကည့္သင့္တယ္။ ကုိယ္ေနတဲ့ ျမစ္ညာမွာ ဒါမ်ိဳးျဖစ္ ေနတာကို သတိထားမိတာနဲ႔ ေရာက္ေအာင္သြားၿပီး ေရျပန္စီး ေအာင္ျဖည္းျဖည္းခ်င္းေဖာက္ခ် ရပါမယ္။ ေရပံုမွန္စီးသြားရင္ အႏၲရာယ္နည္းသြားပါၿပီ’’ဟု ဆုိ သည္။
ကုလသမဂၢအဖဲြ႕ခဲြတစ္ခု ျဖစ္ေသာ MIMU(Myanmar Information Management Unit) ၀က္ဘ္ဆုိက္တြင္ ခ်င္း ေတာင္တန္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေျမပံုမ်ားတင္ေပးေနၿပီး ေလ့လာ ေစာင့္ၾကည့္ရန္ ဦးစုိးသူရထြန္းက အႀကံေပးသည္။
လက္ရွိရာသီဥတုအေျခအေနအရ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ မွာ အားေကာင္းေသာ တိမ္ထု တစ္ခု ျမန္မာႏုိင္ငံဘက္ေရြ႕လာ ပါက ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ ေနရာ ကြက္မိုးႀကီးမည့္ အေျခအေနရွိ ေနသည္ဟု မုိးေလ၀သႏွင့္ ဇလ ေဗဒဒုတိယၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဦးေက်ာ္မိုးဦးက သတိေပးထား ေသာေၾကာင့္ Landslide Dam မ်ား ရင္ခြင္ပိုက္ထားသည့္ ခ်င္း ေတာင္သည္ သတိထားေစာင့္ ၾကည့္ရမည့္ အေျခအေနျဖစ္ေန သည္။ စက္တင္ဘာသည္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ၌ ပံုမွန္မိုေကာင္းသည့္ ကာ လျဖစ္သလို အေနာက္ေတာင္ မုတ္သံုေလလည္း စတင္ဆုတ္ခြာ မည့္အေျခအေနေၾကာင့္ ေနရာ ကြက္မိုးႀကီးမည့္ ျဖစ္စဥ္မ်ားက ေတာင္တန္းေဒသမ်ား ေျမၿပိဳမႈ အႏၲရာယ္ႏွစ္စဥ္ ရင္ဆုိင္ရေလ့ရွိ သည့္ ကာလျဖစ္သည္။
ခ်င္းတုိင္းရင္းသားအရပ္ ဘက္အဖဲြ႕အစည္းတစ္ခုျဖစ္သည့္ ေအးခ်မ္းျမန္မာေဖာင္ေဒးရွင္း၏ အမႈေဆာင္ဒါ႐ုိက္တာ ဆလိုင္း အိုက္ဇက္ခင္က မိုးကာလမကုန္မီ ေစာင့္ၾကည့္သတိေပးေနရမည့္ ခ်င္းေတာင္တန္းအေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္၍ ယခုကဲ့သုိ႔မွတ္ခ်က္ ေပးသည္။
‘‘လူထုမွာ သိပုိင္ခြင့္ရွိတယ္။ အမွန္ကို သိပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ အစိုး ရအေနနဲ႔ အကုန္လံုးေျဖႏုိင္ခ်င္မွ ေျဖႏုိင္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ပညာရွင္ ေတြကို ဘက္စံုေလ့လာမႈလုပ္ခုိင္း ၿပီး ကိုင္တြယ္ဖို႔လိုတယ္’’ဟု ဆုိ သည္။