ျမန္မာ႔သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေပၚ မတူကြဲျပားအျမင္မ်ား

ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေျခအေနပိုၿပီးတိုးတက္လာတယ္ဆိုတဲ့အေပၚ ျပည္တြင္းသတင္းမီဒီယာ ေလာကသားေတြထဲသေဘာတူသူရွိသလုိမတူသူေတြလည္းရိွေနပါတယ္။၂၀၁၃ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေျခအေနဟာပိုၿပီးတိုးတက္လာတယ္လို႔အေမရိကန္အေျခစိုက္FreedomHouseအဖြဲ႔ကထုတ္ျပန္တဲ့သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆုိင္ရာအစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတာပါ။FreedomHouseအဖြဲ႔ရဲ႕အစီရင္ခံစာအေပၚ ျပည္တြင္းသတင္းမီဒီယာေလာကကဘယ္လိုတုံ႔ျပန္ၾကသလည္းဆိုတာကိုရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကေနကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းကသတင္းေပးပို႔ထားပါတယ္။

FreedomHouseအဖြဲ႔ရဲ႕အစီရင္ခံစာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာမလြတ္လပ္ဘူးလို႔ဆက္ၿပီး ေျပာထားေသးေပမဲ့အေျခအေနေတြသိသိသာသာတိုးတက္လာတယ္ဆိုၿပီး၁၉၇ ႏုိင္ငံထဲအဆင့္၁၆၂အထိသတ္မွတ္ေပးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။သတင္းမီဒီယာ ေလာကမွာျဖစ္ထြန္းတိုးတက္ခဲ့တဲ့အေျခအေနေတြကိုေထာက္ျပၿပီးအခုလိုအဆင့္တိုးျမႇင့္သတ္မွတ္လိုက္တာလည္းျဖစ္ပါတယ္။စာနယ္ဇင္းေတြပြင့္လင္းသင့္သေလာက္ပြင့္လင္းလာတယ္ဆိုတာကိုအသိအမွတ္ျပဳလက္ခံေပမဲ့သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္တိုးတက္လာတယ္ဆိုတာကိုသေဘာမတူသူတစ္ဦးကေတာ့အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္NLDကထုတ္ေ၀တဲ့ဒီလိႈင္းဂ်ာနယ္ရဲ႕အၾကံေပးပုဂၢိဳလ္၀ါရင့္သတင္းစာဆရာႀကီးဦး၀င္းတင္က ေျပာပါတယ္။

“ဒီေန႔တိုင္းျပည္မွာျဖစ္ေနတဲ့ဟာကသတင္းစာဆရာေတြၾကားထဲမွာလည္းထိန္းေနရတဲ့selfcensorshipကရွိတုန္းပဲလို႔က်ေနာ္ေျပာခ်င္တယ္။selfcensorshipဆိုတာသူတို႔ကိုယ္သူတို႔ငါဒီဟာ ေရးလို႔သင့္ပါ့မလား၊ ေရးလို႔ျဖစ္ပါ့မလား၊ ေရးလို႔ေကာင္းပါ့မလား။ ေရးလို႔ေတာ္ပါ့မလား။ ေရးရင္ငါ့ကိုမ်ားအျပစ္က်ေနမလား။သုိ႔မဟုတ္ငါ့ဂ်ာနယ္ကိုထိခိုက္မလားဆိုတဲ့ကိုယ့္ကိုယ္ကိုဆင္ဆာလုပ္မႈေတြ ေအာက္မွာအမ်ားႀကီးပဲၿငိဳးမိွန္ေနတုန္းပဲ။ဖူးပြင့္ႏိုင္တဲ့အေနအထားမွာမရွိဘူးလို႔ပဲက်ေနာ္ကအဲဒီလိုပဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္။”

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာတစ္ခ်ိန္ကစာေပကင္ေပတိုင္လို႔နာမည္ဆိုးနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားခဲ့တဲ့စာေပစိစစ္ေရးဆိုတာမရိွေတာ့သလိုစာနယ္ဇင္း ေတြဟာလည္းထုတ္ေ၀ဖို႔အတြက္ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္ေတာင္းစရာမလိုေတာ့ပါဘူး။

FreedomHouseရဲ႕အစီရင္ခံစာပါသတင္းလြတ္လပ္ခြင့္သိသိသာသာတိုးတက္လာတယ္ဆုိတာကိုသေဘာတူသူကေတာ့TheVoiceသတင္းစာရဲ႕အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ဦးေက်ာ္မင္းေဆြပါ။

“အခုခ်ိန္မွာဆိုလို႔ရွိရင္က်ေနာ္တုိ႔ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္က်ေနာ္တုိ႔ ေရးလို႔ရတယ္။ဘယ္အေၾကာင္းအရာပဲျဖစ္ျဖစ္က်ေနာ္တို႔ ေရးလို႔ရတယ္။အရင္ကဆုိလို႔ရွိရင္စစ္တပ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့သတင္းေတြ၊စစ္တပ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့အေၾကာင္းအရာေတြက်ေနာ္တို႔လံုး၀ထိလို႔တို႔လို႔မရဘူး။အခု ေရးလို႔သားလို႔ရၿပီ။ဒါကverysensitiveissue ေပါ့ဗ်ာ။ ျမင္သာထင္သာရွိတဲ့ကိစၥမ်ိဳးေပါ့။က်န္တဲ့စာေပစိစစ္ေရးကိစၥကဘာမွေခါင္းထဲမွာထည့္စရာမလိုေတာ့ဘူး။ဒါေတြက ေတာ္ေတာ္ေလးထင္သာျမင္သာရွိရွိသတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ရလာတာပါ။”

စာနယ္ဇင္းေတြဟာလက္ရွိအခ်ိန္ထိ ျဖစ္ရပ္ေတြကို ေဖာ္ျပတာကမ်ားေနၿပီးသေဘာထားအျမင္အယူအဆေတြကို ေဖာ္ျပတာအားနည္းေနေသးတယ္လို႔ဟံသာ၀တီဦး၀င္းတင္ကယူဆပါတယ္။ဒီအခ်က္ေၾကာင့္ပဲသတင္းလြတ္လပ္ခြင့္တိုးတက္လာတယ္ဆိုတာကိုဦး၀င္းတင္က ေမးခြန္းထုတ္တာျဖစ္ပါတယ္။

“ျဖစ္ရပ္ေတြ ျဖစ္ရပ္ေတြေပါ့ဗ်ာ။ ျဖစ္ရပ္ေတြကိုပဲ ေဖာ္ျပတဲ့ဟာနဲ႔ၿပီးတယ္။opinion ေတြကို ေဖာ္ျပတဲ့ေနရာမွာအားနည္းတယ္လို႔က်ေနာ္ယူဆတယ္။opinion ေတြအားနည္းေနတယ္လို႔ယူဆတာဟာသတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္ဒီေန႔အထိဘာနဲ႔တူလဲဆုိေတာ့အဖူးဖူးတယ္လို႔ ျဖစ္ရင္ေတာ့ျဖစ္မယ္။ငံုေနတယ္လို႔လည္း ေျပာလို႔ရတယ္။ဒါေပမဲ့လို႔အပြင့္ပြင့္တဲ့အေနအထားေတြမေရာက္ဘူးဆုိတာကို ျပေနတာပဲလုိ႔က်ေနာ္ယူဆတယ္။က်ေနာ္ကေတာ့သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္တို႔လြတ္လပ္စြာေရးသားခြင့္တုိ႔လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္တို႔ဆိုတာေတြဟာopinion ေတြကို ေဖာ္ျပမွသာအယူအဆေတြကို ေဖာ္ျပမွသာလွ်င္ဒါဟာလြတ္လပ္ခြင့္ရွိတယ္လို႔က်ေနာ္ယူဆတယ္။”

FreedomHouseရဲ႕အစီရင္ခံစာအတိုင္းသတင္းလြတ္လပ္ခြင့္တိုးတက္တယ္ဆိုတာကိုလက္ခံတဲ့ဦးေက်ာ္မင္းေဆြက ျမန္မာ ႏုိင္ငံကိုတျခား ေဒသတြင္း ႏုိင္ငံတခ်ဳိ႕ရဲ႕ေအာက္မွာအဆင့္သတ္မွတ္ထားတာကိုဘ၀င္မက်ပါဘူး။လက္ရွိမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အဆင့္ဟာအဲဒီႏုိင္ငံေတြထက္ေတာင္မသာလြန္ေနတယ္လုိ႔သူကယူဆပါတယ္။

“FreedomHouseအစီရင္ခံစာမွာနဂိုရွိထားတဲ့အတိုင္းဆုိရင္က်ေနာ္တုိ႔စင္ကာပူေအာက္မွာရွိတယ္။စင္ကာပူရဲ႕သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကဘာလဲလို႔က်ေနာ္ ေမးခ်င္တယ္။အခုခ်ိန္ထိစင္ကာပူကအာဏာရွင္တပိုင္း ႏိုင္ငံ။သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆိုတာပုဂၢလိကသီးသန္႔ပိုင္တဲ့သတင္းမီဒီယာလံုး၀မရွိဘူး။အစိုးရပိုင္တဲ့ကုမၸဏီကေနလုပ္ေနတဲ့သတင္းမီဒီယာေတြ။ပုဂၢလိကပိုင္သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့သတင္းစာတေစာင္မွမရွိဘူး။အစိုးရကို ေ၀ဖန္တုိက္ခိုက္ရင္တရားစြဲခံရတယ္။ဒါကေတာ့လြတ္လပ္ခြင့္ေပးသလိုလုပ္ထားၿပီးေတာ့ ေရးခြင့္သားခြင့္ကိုတနည္းတဖံုပိတ္ဆို႔ကာဆီးထားတာေပါ့ဗ်ာ။ဥပမာအားျဖင့္ထုိင္းမွာဆိုရင္ဘုရင္ကိုလံုး၀ထိလို႔မရဘူး။အဲဒီေတာ့က်ေနာ္တုိ႔အခုအေနအထားကရွင္းရွင္းေျပာရလို႔ရွိရင္က်ေနာ့္စိတ္ထဲမွာခံစားရတာကထိုင္းထက္လည္းသာတယ္။စင္ကာပူထက္လည္းသာတယ္။က်ေနာ္ခံစားရတာကိုေျပာတာ။ အဲဒီFreedomHouseဆိုတဲ့အဖြဲ႔ကဘယ္လိုcriteriaနဲ႔စင္ကာပူကက်ေနာ္တုိ႔အထက္မွာထားတယ္ဆိုတာက်ေနာ္လံုး၀နားမလည္ဘူး။”

ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အမွတ္က ၇၂ ျဖစ္ၿပီး အာဆီယံေဒသတြင္းမွာဆိုရင္ ထိုင္းနဲ႔မေလးရွားႏုိင္ငံေတြက ၆၄၊ ကေမာၻဒီးယားႏုိင္ငံက ၆၆ နဲ႔ စကၤာပူႏုိင္ငံကိုေတာ့ ၆၇ မွတ္ ေပးထားပါတယ္။